Caión, unha das vilas máis importantes deste recuncho da península.
Este sería un bo resumo da andaina que percorría os Camiños de Caión, nesta X Primavera en Ruta.
Un percorrido deseñado por Evarísto Domínguez Rial que se modificou para esta xornada a través do convite co Instituto de Estudos Bergantiñáns, que participou na actividade cun grupo de persoas que nutríu considerablemente un equipo total de máis de medio cento de camiñantes.
A frase tamén podería ser resumo da primeira intervención de contido, dende a capela dos Milagres e fronte ao miradoiro que ofrece o outeiro onde se sitúa a construción. Foi Xan Fernández Carrera, presidente do IEB o que abríu a quenda de intervencións cheas de coñecemento para valorar precisamente a relación entre a vila mariñeira actual e a dos orixes e, como non, a relación entre os primeiros poboadores desta costa coa orografía e xeografía dunha zona atractiva para a agricultura. Foi esta circustancia a que forxou o establecemento das primeiras poboacións, algo máis lonxe do mar embravecido e a carón das terras máis fértiles, abrigadas lixeiramente do nordés e das peores xiadas de terras máis altas.
O clima suave acompañounos na primeira parte dunha xornada, e acabou alongandose a todo un día que ameazou choiva e ofreceu unha luz continua e especial reflexada nunha lagoa de Baldaio, que vimos en pranta unha boa parte do camiño. A primeira parte del caracterizouse por vesitixios vexetais que conflúen máis con climas mediterráneos. Aínda que o cerquiño (Quercus pirenaica) ou a carqueixa (Genista tridentata ) poden atoparte practicamente en todo o territorio galego, estas especies son máis frecuentes en lugares de climas máis amables e ben orientados ao sur. Como ben puntualizaba Antón Losada, efectivamente estabamos a camiñar na primeira parte da andaina por lugares abrigados do vento nordés e, ademáis, ben escondidos das xiadas interiores, desaparecidas da costa.
A terra farturenta pola que pisabamos tamén foi lugar escollido pola poboación castrexa. O castro de Constenla mostranos unha antiga aldea fortificada da época, coas impoñentes defensas que recollen un idílico espazo interior hoxe dedicado a pasto. A propia aldea de Constenla, na parroquia de Rebordelos recolle a testemuña do castro en épocas menos belicosas e establecese entre o monte e as agras máis fértiles, ben abrigada polos ventos fríos. Quen sabe se as máis antigas vivendas do lugar foran construídas coa propia pedra da construción prerromana.
O ecuador da actividade estableceuse na Pedra do Sal. Un topónimo desgranado, como tantos outros, por Fernándo Cabeza. A referencia estaría clara na impoñente rocha que se atopa no areal. Quedaría por comprobar se o topónimo viría a explicarnos a referencia a unha veta branca de seixo na propoia rocha ou tamén a salinidade que permanecería nas propias cunhas da pedreira na baixamar.
O microtopónimo cercano das Saíñas, parece indicarnos polo segundo camiño, toda vez que a palabra parece vir tamén de “sal”.
O punto de inflexión tamén servíu para a comida e para bautizarnos no día coa fachada marítima. O percorrido restante fermoso e brincadeiro levounos por pistas e sendas a través da praia da Arnela ou do lugar de Leira, onde tamén existe unha praia fósil. O último tramo antes da vila mariñeira de Caión, ensinounos os caprichos da natureza onde o mar escaba na terra ata formar furnas de conto.
A vila foi de novo o remate dunha andaina chea de paisaxe. A espectacular igrexa ten a conexión histórica perfecta co mosteiro e o Pazo de Graxal. Un trío de arquitectura e historia que comparte cos antigos barrios da vila de orixe baleeiro. Falar dela daría para horas e horas de retraerse no tempo.
Grazas ao Instituto de Estudos Bergantiñáns.
Grazas ao Concello da Laracha.